Według encyklopedii „ poezja to, (z gr. ποίησις, poíesis – tworzenie, wytwórczość, sztuka poetycka) – wieloznaczny termin, współcześnie stanowiący przede wszystkim określenie dzieł literackich nienapisanych prozą lub synonim liryki.” (…) „poezja” oznacza mowę wiązaną, tj. wszystkie utwory pisane wierszem. WCo rzeczywiście oznaczają słowa: czcionka, font i krój pisma. 2019/03/27 Komunikacja wizualna Fonty i czcionki interesują mnie ponieważ są przedmiotem mojej pracy, a w kwestii tych dwóch jest sporo do wyjaśnienia. Pomimo, że słowo czcionka w świecie cyfrowym jest coraz częściej akceptowane, to jednak wkrada się sporo innych nieporozumień. Nie jestem ortodoksem, purystką językową, a co najważniejsze nie jestem językoznawcą, wychodzę jednak z założenia, że język służy do komunikacji więc dotyczy nas wszystkich. Jeżeli o dobrej komunikacji mowa, to nikt nie zaprzeczy, że tym lepiej się komunikujemy, im częściej obracamy tymi samymi definicjami poszczególnych słów i pojęć. Niniejszy tekst jest moją notatką z poszukiwań odpowiedzi na pytanie czy słowo czcionka wykorzystywane w świecie cyfrowym było kiedykolwiek błędem językowym lub rzeczowym. Czy pochodzenie polskiej czcionki tak bardzo różni się od angielskiego font, że aż musieliśmy sobie to słowo zapożyczyć. Co rzeczywiście oznaczają słowa: czcionka, font i krój pisma. Podstawowe definicje fontu i czcionki Postanowiłam zacząć od definicji słów font i czcionka. Wyjaśnienie pierwszego możemy znaleźć w Wielkim słowniku wyrazów obcych pod redakcją prof. Mirosława Bańki. Font (Wielki słownik wyrazów obcych) rodzaj pisma dla komputera lub drukarki, o określonym kroju, rozmiarze i atrybucie (np. ‘pismo pogrubione lub pochylone; czcionka’).(1) Dla polskiej czcionki ciekawą definicję wraz z dużą ilością innych informacji znalazłam na stronie internetowej której autorem jest prof. Mirosław Bańko. Czcionka ( wygląd litery wygląd litery w druku pieczątka pieczątka, często metalowa, przypominająca kształtem kostkę, mająca na jednej ze ścian lustrzane odbicie litery lub innego znaku drukarskiego, które w druku daje właściwy kształt litery czy znaku.(2) Dodatkowo Poradnia Językowa Uniwersytetu Śląskiego w taki sposób interpretuje słownikową definicję słowa font. (..) wyrazy czcionka oraz font są wymienne, oba wyrażenia są zatem poprawne. (3) Teoretycznie na tym powinnam zakończyć poszukiwania. Wielki słownik wyrazów obcych jasno mówi, że czcionka jest synonimem słowa font. Możemy więc spokojnie tego słowa używać, gdy mamy na myśli program, który umożliwia używanie kroju pisma na komputerze. Chciałam jednak pójść o krok dalej i sprawdzić, dlaczego w ogóle słowo font przedostało się do języka polskiego, czym różni się od czcionki i dlaczego wiele osób uważa, że słowo font jest zdecydowanie bardziej poprawne i adekwatne. Do rozwikłania tej zagadki przydałby się słownik języka angielskiego. Skorzystałam z internetowego wydania Oxford Dictionaries. Definicja jest jednak bardzo zwięzła, dlatego postanowiłam zacytować jeszcze definicję z podręcznika do typografii Typography w wersji angielskiej oraz dodatkowo definicję z angielskiej Wikipedii. Font (Oxford Dictionary) A set of type of one particular face and size.(4) Font (Wikipedia) In metal typesetting, a font was a particular size, weight and style of a typeface. Each font was a matched set of type, one piece (called a "sort") for each glyph, and a typeface consisting of a range of fonts that shared an overall design.(5) Font (Książka „Typography”) A font (or fount) is the physical means used to create a typeface, be it computer code, lithographic film, metal or woodcut.(6) Zanim zacznę dokładnie interpretować powyższe definicje, konieczne jest jeszcze wyjaśnienie znaczenia słowa type. Posłużę się tutaj definicją frazy movable type (czcionka ruchoma - bo taka nas tutaj interesuje). Movable type (Oxford Dictionary) An individually cast piece of type. Also: such pieces collectively; the system of printing which uses type of this kind.(7) Powyższe definicje mówią dokładnie tyle, że angielski font to zestaw czcionek danego kroju pisma o określonym rozmiarze, grubości i stylu. Type znaczy dokładnie tyle co polska pojedyncza czcionka (materiał zecerski). Choć w języku angielskim słowo type jest używane również w znaczeniu „pismo, pisać, litery”.(8) Movable type to czcionka ruchoma. W języku polskim nie funkcjonował odpowiednik słowa font. To, co w angielskim było fontem, u nas było zestawem czcionek o określonym stopniu pisma, mieszczących się w jednej przegrodzie kaszty. Kaszta to taka szuflada, w której trzymano czcionki określonego kroju pisma. Nie dziwię się więc, że do pierwszych komputerów z edytorami tekstu słowo font zostało przetłumaczone jako czcionka, bo tak było wygodniej niż „zestaw czcionek”. Z pewnością było to tłumaczenie dosłowne. Nikt nie zainteresował się jakiego słownictwa w Polsce używają ówcześni zecerzy. A jak przytoczę później w kolejnych cytatach, literatura każe twierdzić, że zecerzy słowo font zapożyczyli sobie z języka angielskiego już pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku. Tego faktu jednak nie potwierdza np. Maciej Zarański, który prowadzi jedną z ostatnich drukarni typograficznych w Polsce.(9) Tak czy owak, font uznano za bardziej adekwatny, ponieważ określa zestaw czcionek, a nie pojedynczą czcionkę. W języku angielskim rozszerzono znaczenie tego słowa na świat cyfrowy. Co jednak też jest dalekie od precyzji. Na podstawie dzisiejszego jednego fontu komputerowego mamy dostęp do przeróżnych rozmiarów danego kroju pisma. A jak można wywnioskować z powyższych definicji font to zestaw czcionek o określonym rozmiarze. Czyli to słowo uległo ewolucji i jego znaczenie zostało nie tylko przeniesione na świat cyfrowy, ale także „pojemność” tego słowa została zwiększona jeśli pomyślimy o nim w kategorii worka, który mieści określoną liczbę metalowych tradycyjnych czcionek. Dla dopełnienia rozważań na temat fontu chciałabym przytoczyć jeszcze jedną definicję z książki Kompletny przewodnik po Typografii. Font (Kompletny przewodnik po typografii) W epoce składu ręcznego w języku angielskim fontem (który to z kolei w starofrancuskim znaczył tyle co „formatowanie” lub „odlewanie”) nazywano komplet czcionek jednej lub kilku odmian kroju jednakowego stopnia pisma. Z nadejściem ery monotypu i linotypu słowo font zaczęło oznaczać zbiór form (matryc), z których można było w razie potrzeby błyskawicznie złożyć tekst. (10) Jak wynika z powyższego cytatu, słowo font było stosowane nawet w Polsce (jeżeli wierzyć tłumaczowi książki :)) w odniesieniu do fizycznych mechanizmów służących do przenoszenia pisma na papier. Ciężko więc uznać za zasadny argument, że czcionka to element fizyczny, a font to program. Ewolucja znaczeniowa tego słowa jest wyraźna i raczej nie ma co na siłę szukać argumentów stojących za wyższością fontu nad czcionką ☺. Idąc jednak w drugą stronę, coraz częściej można zauważyć nadużywanie słowa font. Jak łatwo się domyśleć skoro czcionka jest źle, a za font nikt nie karci, to teraz na wszystkie literki wydrukowane, nie wydrukowane, projektowane, narysowane itd. mówi się font. Jest to z pewnością określenie nieprecyzyjne, a czy poprawne, czy błędne to się okaże z czasem. Czym dokładnie jest font lub czcionka komputerowa Jeżeli chcielibyśmy być precyzyjni w swojej wypowiedzi to bardzo trafnym określeniem czym jest font jest fragment z angielskiej Wikipedii. In both traditional typesetting and modern usage, the word "font" refers to the delivery mechanism of the typeface design. In traditional typesetting, the font would be made from metal or wood. Today, the font is a digital file.(11) Powyższy akapit tworzy definicję czym jest font w rozumieniu ogólnym (cyfrowym i tradycyjnym). Jest to mechanizm umożliwiający użycie zaprojektowanego kroju pisma. Czy to będzie za pośrednictwem metalowych bloczków, klisz czy programu komputerowego. W krajach anglojęzycznych mieliśmy font, my w Polsce mieliśmy zestaw czcionek. Tylko i wyłącznie tym jest font czy polskie czcionki. Mechanizmem umożliwiającym użycie kroju pisma. Czy jeżeli pomyślimy o czcionkach jako o mechanizmie, który umożliwia nam użycie kroju Times New Roman, to czy stosowanie tego słowa w kontekście komputerów może być błędem? Jaki to font? Na wszystkich grupach dla projektantów graficznych, takie pytanie pada stosunkowo często. Gdy jednak czytam literaturę traktującą o typografii, nie spotykam się ze stwierdzeniem „to jest font Helvetica” na przykład. Najczęściej możemy przeczytać to jest krój Helvetica lub po angielsku typeface Helvetica. Nie dziwię się, ponieważ nie byłoby to logiczne. Font to program komputerowy, który umożliwia użycie kroju pisma o jakiejś tam nazwie i zaprojektowanego przez kogoś. Nikt nie projektuje fontów czy czcionek. Projektowane są litery, krój pisma, znaki. Pozwolę sobie tutaj zacytować polskiego projektanta Łukasza Dziedzica, który mówi o sobie: Jestem projektantem liter. (12) Potem taki projekt liter jest upakowany w program zwany fontem. Font nie ma nazwy. To program, który ma właśnie nazwę font lub czcionka komputerowa i może być nośnikiem konkretnego projektu liter czyli kroju pisma. Należałoby więc zapytać, jaki to krój pisma? Czasami mówi się, że można zapytać jakiego fontu użyto, ale to już tak naprawdę jest skrót myślowy. Ponieważ precyzyjną odpowiedzią na to pytanie jest: „to jest font kroju pisma Helvetica". Mówimy jednak krócej: font Helvetica. Czyli konkretny font odziedziczył nazwę kroju pisma, którego jest nośnikiem. Skoro istnieje stwierdzenie font Helvetica to potem łatwo jest już zapytać jaki to font. I tak dochodzimy do sedna, czyli zmiany znaczenia słów. Myślę, że niedługo font i czcionka będzie znaczyło tyle co krój pisma. Zwłaszcza jeżeli osoby, które faktycznie eksplorują temat, nie podejmą się edukacji innych w tym zakresie. Nie jest też optymistyczny fakt, że możemy przeczytać w internetowych dyskusjach, że człowiek który pyta „jaka to czcionka” jest niedouczony (komentarze na stronie pod definicją słowa font), a sam „korektor” używa słowa font, dość nieprecyzyjnie. Angielski typeface też jest mylony z font W języku angielskim występuje ten sam problem w nomenklaturze. Jak piszą Gavin Ambrose i Paul Harris w swojej książce Typography, słowa typeface (krój pisma) i font (zestaw czcionek) używa się wymiennie jako synonimy, a nimi tak naprawdę nie są. Potwierdzają to przytoczone w książce definicje: Typeface A typeface is a collection of characters, letters, numbers, symbols, punctuation (and so on), which have the same, distinct design. Font A font (or fount) is the physical means used to create a typeface, be it computer code, lithographic film, metal or woodcut.(12) Krój pisma to kształt liter Spotkałam się ze stwierdzeniem, że krój pisma to już wydrukowany tekst o określonym rozmiarze, odstępach między znakowych itd. Nie jest to jednak prawdą. Krój pisma, czyli odpowiednik angielskiego typeface to jest po prostu projekt liter, kształt liter według jednego spójnego projektu. Każdy krój pisma może mieć swoje odmiany, grube, półgrube, pochyłe, wąskie itd. Wówczas mówimy o rodzinie krojów pisma (typeface family lub font family). Na potwierdzenie mojego rozumienia kroju pisma, przytoczę definicję z książki Kompletny przewodnik po Typografii. Projekt kształtów i proporcji wszystkich znaków danego pisma to jego krój. Projekt ten zapisywany jest w foncie, z którego program edytorski czerpie informacje potrzebne do tego, by móc przenieść krój na stronę.(14) Kolejny cytat spina całą analizę w jedną całość: Font i krój pisma to dwa najczęściej mylone ze sobą pojęcia w typografii. Krój to zbiór znaków - liter, cyfr, symboli, znaków przestankowych itd. - stworzonych by współgrać ze sobą niczym odpowiednio dobrane elementy stroju. Krój to alfabet o jednolitym rysunku. Z kolei font to nośnik zawierający informację potrzebne do odtworzenia danego kroju. Takim nośnikiem jest kod komputerowy, a niegdyś klisza fotograficzna lub czcionki.(15) Ostatnie zdanie jest w zasadzie powtórzeniem i potwierdzeniem cytatu z anglojęzycznej Wikipedii, oraz książki “Typography”. Jak widać wszystkie przytoczone źródła mają podobną definicję czym jest font w tradycyjnym i nowoczesnym znaczeniu. Producenci czcionek, a projektanci krojów To kolejna pomyłka. Nie jest to już kwestia nomenklatury, a zupełnie innego zadania. Producenci czcionek komputerowych to najczęściej firmy, które tworzą z konkretnych projektów pisma czcionki komputerowe. Zajmują się bardziej dystrybucją. Producent czcionek nie musi być projektantem, choć czasami oczywiście jest. Prawa do krojów pisma są kupowane od projektantów. Czasami oczywiście pewne kroje podobne do oryginałów stają pod znakiem zapytania. Jest to jednak osobny temat z dziedziny prawa autorskiego. Język jest żywy Na stronie która niewątpliwe jest prestiżowym projektem autorstwa wielu językoznawców, słowo czcionka jest definiowane jako krój pisma. Można to wywnioskować z przykładów połączeń. Gdzie czcionka łączy się ze słowami takimi jak: kształt, krój itd. Wprawdzie jest zaznaczone, że jest to kształt liter w druku to jednak ten niuans w końcu większości umknie. Skoro zatem to słowo nabiera takiego znaczenia to font, który jest synonimem, również. Jak wspomniałam wcześniej anglojęzyczna literatura także walczy o wyraźne rozróżnienie słowa typeface od font, co wyraźnie wynika z przytoczonych fragmentów. W literaturze traktującej o typografii znajdziemy także wzmianki o nieprecyzyjnym używaniu słowa font w interfejsie użytkownika edytorów tekstu.(16) Lista fontów, czy też czcionek ze znanych edytorów, programów graficznych, czy programów do składu dtp to tak naprawdę lista krojów pism lub typefaces. Choć rzeczywiście trudno się z tym nie zgodzić to biorąc pod uwagę w jaki sposób język jest kształtowany, próba persfazji bardziej prawidłowych form jest dość trudna. Jeżeli dane określenie się przyjmie to po prostu stanie się poprawne. Konkluzja Ewolucja języka może iść w dobrym i złym kierunku. Przez niedbalstwo i brak edukacji będziemy obserwować zubożenie języka zamiast jego wzbogacenie. Dlatego zachęcam do stosowania słów czcionka i font jako synonimy w odniesieniu do mechanizmów pozwalających na użycie danego kroju pisma. Oba zostały przeniesione ze świata analogowego do świata cyfrowego i ich etymologia jest bardzo podobna. Gdy jednak zastanawiamy się nad typografią w konkretnym składzie, wybierajmy kroje pism, pytajmy „jaki to krój pisma", a gdy zdecydujemy się na konkretny, poszukajmy fontu lub czcionki zawierającej wybrany krój w celu zainstalowania na komputerze. Inne artykuły o tematyce fontów i czcionek Na koniec chciałam jeszcze zachęcić do zapoznania się z kilkoma tekstami, które znalazłam w Internecie na temat czcionek i fontów. Nie wszystkie są potwierdzeniem mojego punktu widzenia, jednak uważam, że trzeba zapoznać się z różnym spojrzeniem na temat, aby wyrobić sobie zdanie. Czcionka font, a może krój pisma?, 2016, Czy fontami można strzelać z procy. W: „Design Extra!” nr 2/2003 (2). [dostęp: Dostępny w Internecie: Kowal P., Logo czy logotyp, font czy czcionka, 2018, Szostakiewicz E., Czcionka czy font, 2017, Twardoch A., Manifest terminologiczny, 2014, Bibliografia przedmiotowa Wielki słownik wyrazów obcych, pod red. Mirosława Bańko, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2005, [hasło: font]. Wielki słownik języka polskiego, pod red. Mirosława Bańko, [dostęp: hasło: czcionka]. Dostępny w Internecie: Weber A., 2015, Dostępny w Internecie: [hasło: font], Źródło: Źródło: Ambrose G., Harris P., Typography, AVA Book Production, Singapure, 2005, Źródło: Ambrose G., Harris P., Typography, AVA Book Production, 2005, s. 14. Źródło: Felici J., Kompletny przewodnik po typografii, Czysty warsztat, 2009, s. 32. Źródło: Trykozko M., Lato podbija świat, czyli jak nieudane zlecenie doprowadziło do spektakularnego sukcesu Polaka, [dostęp: Dostępny w Internecie: Typography, op. cit., Kompletny przewodnik po typografi..., op. cit. Ibidem, Ibidem, Literatura uzupełniająca o typografii Hochuli J., Detal w typografii, Kraków, 2018. H, Lentjes E., Triumf typografii, Kraków, 2017 Willberg H. P., Forssman F., Pierwsza pomoc w typografii, Gdańsk, 2015 Dlaczego w Polsce, a nie za granicą, na Malcie lub w Londynie? Bo w Polsce znaleźliśmy miejsca oferujące doskonałe warunki do nauki i opracowaliśmy specjalny program, który pozwoli szybko i skutecznie poprawić umiejętności językowe. Dzięki całkowitemu zanurzeniu w języku angielskim poprzez intensywne konwersacje z native Chociaż językiem norweskim posługuje się aż 5 milionów ludzi, to jednak prawdą jest, że każde większe skupisko ludzi posiada własny dialekt. Cóż zatem mogłoby łączyć wszystkich Norwegów? Może alfabet norweski? Byłoby to możliwe, gdyby nie fakt… że Norwegowie posiadają aż 2 formy zapisu swojego języka! Bokmål (najpopularniejsza) oraz nynorsk (używana przez ok. 10% populacji kraju) wzbudzają nie lada zamieszanie. A jak pisać tak charakterystyczne litery jak norweskie o z kreską czy æ klawiatura? Tylko u nas poradnik, który udowodni, że alfabet norweski nie jest taki straszny – nawet na polskiej klawiaturze!Norweskie o z kreską i duńskie a – czemu warto móc pisać po norwesku na klawiaturze?Nie da się ukryć, że pisanie na klawiaturze jest jedną z ważniejszych czynności, które wykonujemy na co dzień. Czy to w celu nauki, czy też na potrzeby pracy, mając związki z Norwegią i językiem norweskim po prostu należy mieć również kompatybilny komputer, dzięki któremu alfabet norweski nie będzie stanowił przeszkody. A staranne pisanie jest szczególnie utrudnione, gdy musimy uciekać się do różnej maści patentów pokroju kopiowania i wklejania norweskich norweskie litery sprawiają trudność na polskiej klawiaturze?Chociaż alfabet norweski nie odbiega znacząco od alfabetu polskiego, to jednak w przypadku takich znaków jak Ø czy æ klawiatura polska nie jest zbyt pomocnym narzędziem. A jakie konkretnie litery sprawiają najwięcej kłopotu?Na szczęście nie ma ich wiele – to jedynie 3 litery (choć każda posiada majuskułę i minuskułę):å,Å,Ø,ø,æ, na kombinację Alt + liczba? Nie tym razem!W przypadku niemal każdego europejskiego języka, do wpisania dowolnego znaku diakrytycznego wystarczyłaby kombinacja lewego klawisza Alt z odpowiednim kodem wpisanym z poziomu klawiatury numerycznej. Jednak w przypadku norweskich liter sytuacja jest dużo bardziej skomplikowana, a do wpisania takich znaków jak æ klawiatura na naszym komputerze musi przejść ogromną transformację. Nie da się jednak ukryć, że warto poświęcić chwilę własnego czasu – dzięki temu zyskamy bowiem możliwość pisania norweskich znaków w naturalnym tempie: tak szybkim, jak to, w którym wpisujemy „ą”, „Ę” czy „ź”!Norweskie litery na Windows 7 lub Windows VistaW przypadku systemów operacyjnych Windows 7 oraz Windows Vista, aby aktywować norweską klawiaturę, należy wykonać następujące kroki:Wejdź w opcję” Panel sterowania”.Wybierz panel „Zegar, język i region”.Kliknij zakładkę „Klawiatury i języki”.Kliknij przycisk „Zmień klawiatury”.Wybierz „Dodaj”, a następnie z listy rozwijanej wybierz „Norweski”.Po dodaniu klawiatury norweskiej, możliwa będzie swobodna zmiana języka klawiatury – aby przełączać między klawiaturami, wystarczy wcisnąć kombinację lewy Alt + o z kreską na Windows 8 lub Windows 10Kliknij ikonkę Windows znajdującą się w lewym dolnym opcję Ustawienia komputera (poniżej Panelu sterowania).Kliknij belkę „Czas i język”.W menu po lewej stronie wybierz opcję „Region i język”.W sekcji Języki kliknij „Dodaj język”.Z listy języków wybierz Norweski (lista prezentuje języki w kolejności alfabetycznej)Po dodaniu norweskiej klawiatury, system dalej pozostanie przy klawiaturze polskiej. Aby zmienić język klawiatury, wciśnij kombinację przycisków: WINDOWS + SPACJA. Na ekranie pojawi podgląd menu, dzięki któremu możesz podejrzeć, której klawiatury aktualnie używasz. Podgląd ten widoczny jest również na pasku zadań. Skrót dla polskiej klawiatury to POL, zaś dla norweskiej (w wariancie bokmål) – korzystać z norweskiej klawiatury?Chociaż włączenie norweskiej klawiatury nie wymaga dużej sprawności, to jednak korzystanie z norweskich liter wymaga sporej wprawy. Należy bowiem nauczyć się od nowa ułożenia niektórych znaków:å kryje się tam, gdzie polski klawisz [ø znajdziemy pod klawiszem ;æ znajduje się pod znakiem ‘Tworzenie wielkich liter odbywa się analogicznie – aby wpisać takie znaki jak Å, Ø czy Æ, wystarczy wcisnąć odpowiedni klawisz oraz włączyć alfabet norweski na polskiej klawiaturze? I jak pisać norweskie o z kreską? Sprawdź, co trzeba wiedzieć o norweskiej klawiaturze i jak ją aktywować w polskojęzycznych komputerach!Mam na imię Krystian i jestem poznaniakiem. Od 2 lat pracuję jako tłumacz języka norweskiego i twórca artykułów o tematyce lingwistycznej. W swojej pracy cenię elastyczność i możliwość nieustannego rozwoju, dzięki czemu swoim doświadczeniem i praktyczną wiedzą chętnie się z Wami podzielę. Poza pracą czas wolny spędzam na basenie, gdzie od ponad 7 lat amatorsko uprawiam pływanie. Jest to dla mnie fantastyczny relaks i odprężenie po długim dniu oraz solidna dawka pozytywnej energii na cały następny dzień.
Oczywiście koszt usługi określ dany tłumacz, ale zwykle za podobną usługę obowiązują pewne branżowe standardy. Opierają się one zwykle na długości pracy dyplomowej, parze językowej czy dziedzinie, której dotyczą. Większość biur tłumaczeń i tłumaczy wycenia tłumaczenia prac dyplomowych na podstawie strony rozliczeniowej.
angielskie słowa używane w polsce zamiast polskich słów
